فیزیولوژی پزشکی گایتون ۲۰۲۶ | جلد اول (ترجمه نیاورانی)

کتاب فیزیولوژی پزشکی گایتون ۲۰۲۶ | جلد اول (ترجمه نیاورانی)

ویرایش پانزدهم

مقدمه کتاب فیزیولوژی پزشکی گایتون ۲۰۲۶ دکتر نیاورانی :

درسانه‌ی فیزیولوژی پزشکی که ده‌ها سال در ایران و شاید بسیاری از دیگر کشورها با نام فیزیولوژی گایتون شناخته شده، ۷۰ ساله شد. در حالی که چند سال است که نگارنده‌ی نامدارش، پروفسور آرتور گایتون چشم از جهان فرو بسته است، پروفسور گایتون بی‌تردید از رسم کهنای بزرگ بود؛ تنها نگارنده‌ی کتاب در ۸ ویراست نخست آن بود و با پشتکار، صبر و بی‌پایان خاموشیِ ایثار، همچنان نگارنده‌ی اصلی آن بود.

پروفسور جان هال که نزدیک به سه دهه همکار پروفسور آرتور گایتون بود و از ویراست نهم (۱۹۹۶) همکار وی در تألیف کتاب شد، پس از درگذشت پروفسور گایتون در سال ۲۰۰۳، کار تألیف و ویراست کتاب را به تنهایی بر عهده داشت و ویراست چهاردهم نیز حاصل کار مایکل هال به تنهایی است. البته هویت کتاب همچنان جداناپذیر از پروفسور گایتون است و هنوز به حق عنوان آن را فیزیولوژی پزشکی گایتون می‌نامند. با فیزیولوژی پزشکی گایتون از ویراست هفتم، آن در دوران دانشجویی خود به سال ۱۳۶۹ آشنا شدم. زمانی که در جلب جذابیت ترجمه‌، امانت‌داری شگفت‌انگیز مترجمان تنها گوشه‌ای از دقت و درستی علاقه‌مندانه‌ی استادانه‌ی مؤلف آشکار می‌شد. و البته که گایتون نیز چندان کم‌سخن نبود. پروفسور گایتون هنگام مرگ در ۸۳ سالگی، هنوز ۴۵ تا ۶۰ دقیقه خواب روزانه داشت، و به همراه همسرش که بیش از نیم قرن با هم زندگی کرده بودند، ۱۰ فرزند و ۴۰ نوه داشت. ممکن است فیزیولوژی گایتون مخزنی انباشته از آخرین دستاوردهای علم فیزیولوژی نباشد، که نیست، ولی هرگز از پیچه‌سازی مطالب و نثر روا و شیوا‌ی آن از مشخصات آن بوده که همواره خوانندگان را مشتاقانه به خود می‌کشاند.

سابقه‌ی ترجمه‌ی حاضر به ویراست نهم (۱۹۹۶) فیزیولوژی گایتون در سال ۱۳۷۴ برمی‌گردد. به رسم آخرین ترجمه‌شده‌ی آن زمان، امکان تداوم انتشار این اثر را خوشبختانه در حالت تا ویراست بعدی می‌دیدم. و از خوش‌اقبالی، مورد استقبال دانشجویان و همکاران محترم قرار گرفت و انگیزه‌ی بازنگری آن را در دو ویراست متوالی بعدی به سال‌های ۲۰۰۱، ۲۰۰۶، ۲۰۱۱، ۲۰۱۶ و ۲۰۲۱ میلادی می‌داد. البته نقد مشفقانه‌ی همکاران و دوستان ارجمند پس از نخستین ویراست برگردان کتاب، نبوده باید این ترجمه نیز آنگونه که بود، فراموشی سپرده شود، بلکه بخشی از کوشش زیادی از فضای یک ماندگاری کتاب اصل است. این اثر نیز همچون سایر آثار بشری خالی از نقصان نیست، ولی امید آن هست که نقایص آن در طول زمان به تدریج چنان کم شود که امروز خوانندگان محترم شاهد ترجمه‌ای پخته و بالغ باشند. همزمان خوانندگان ارجمند به برگردان روان‌آمد و هماهنگ چکیده فیزیولوژی پزشکی گایتون نیز از همین مترجم و ناشر دسترسی دارند که امیدوارم به آموزش مبانی و نکات کلیدی کتاب اصلی کمک نماید.

در ویراست‌های نخستین این برگردان، از راهنمایی‌های ارزشمند استاد ارجمند آقای دکتر محمد رخشا و نیز نکته‌های کارشناسانه‌ی دوستان گرامی آقایان دکتر سیامک سلیمانی، حمیدرضا غفاری نسب، به‌ویژه در ارتقای سطح آن داشته‌ام که از همگی صمیمانه سپاسگزارم. ویراست‌های دوم به بعد این برگردان با همت دوست ارجمند آقای حمید مجدالعلی در نشر ساطح منتشر شد و از همکاری و ویراست اخیر نیز با محبت جناب آقای دکتر یوسفیان در نشر الزهرا طب میسر گشت، که نهایت سپاس را از ایشان دارم.

بی‌تردید یکی از بزرگ‌ترین یادمان‌ها برای شخص مترجم، حس لذت‌بخش مشارکت در رشد و بالندگی دانشجویانی است که کتاب را در دوران تحصیل خود می‌خوانند. هرکدام از هزاران دانشجوی رشته‌های گوناگون پزشکی و پیراپزشکی ۳ دهه اخیر که کتاب را مطالعه کرده‌اند اکنون در گوشه‌ای به کاری تخصصی اشتغال دارند و احساس رضایت درونی مترجم از سهم هرچند کوچک خود در تربیت این افراد با هیچ پاداشی قابل قیاس نیست. همو‌اره چشم‌انتظار انتقادها و پیشنهادهای خوانندگان عزیز بوده و هستم، و امیدوارم با چشموشی و بزرگ‌واری به نواقص احتمالی بنگرند.

احمدرضا نیاورانی
شهریور ۱۴۰۴

فهرست کتاب فیزیولوژی گایتون جلد اول ۲۰۲۶ ( ترجمه نیاورانی )

یکم: مقدمه فیزیولوژی بدن، سلول و فیزیولوژی عمومی

• سازمان فیزیولوژیک بدن انسان و کنترل محیط داخلی
• سلول و عملکرد آن
• کنترل ژنتیکی پروتئین‌سازی، اعمال سلول و تولید مثل سلول

دوم: فیزیولوژی غشاء، عصب و عضله

• انتقال یون‌ها و مولکول‌ها از غشای سلول
• پتانسیل غشاء و پتانسیل عمل
• انقباض عضله اسکلتی
• تحریک عضله اسکلتی؛ مبانی عصبی عضلانی و زوج تحریک‌ـ‌انقباض
• تحریک و انقباض عضله صاف

سوم: قلب

• عضله قلب؛ تحریک، پیشرفت پتانسیل عمل و کار دریچه‌های قلب
• تحریک ریتمیک قلب
• الکتروکاردیوگرام طبیعی
• تفسیر الکتروکاردیوگرام؛ اختلالات عضله قلب و عروق کرونر؛ تحلیل برداری
• آریتمی‌های قلب و تفسیر الکتروکاردیوگرام آن‌ها

چهارم: گردش خون

• کلیات گردش خون؛ فشار، جریان و مقاومت
• آناتومی و فیزیولوژی دستگاه‌های شریانی و وریدی
• ترشح مایع از عروق ریز و تبادل مایع بین مایع میان‌بافتی و جریان لنف
• کنترل موضعی و عمومی جریان خون بافت‌ها
• تنظیم سریع فشار شریانی
• تنظیم درازمدت فشار شریانی؛ دستگاه منسجم تنظیم فشار شریانی
• برون‌ده قلب و تنظیم آن
• جریان خون عضلات و روندهای قلبی در گردش خون کرونر و بیماری ایسکمیک قلب