آشنایی با رشته انفورماتیک پزشکی

رشته انفورماتیک پزشکی، به دانش کاربرد کامپیوتر و دیتا در حوزه علوم پزشکی و سلامت اطلاق می‌شود. اگر بخواهیم این رشته را برایتان بیشتر توضیح دهیم، می‌توان گفت انفورماتیک پزشکی دانشی است متشکل از چند رشته که از ترکیب علومی تشکیل شده که در جمع‌آوری، نگهداری، تحلیل، و پردازش اطلاعات در حوزه علوم پزشکی سلامت نقش دارند. این علوم شامل رشته‌های متنوعی مانند علوم کامپیوتر، طراحی نرم‌افزار، دانش اطلاعات  (Information Science)، شناخت‌شناسی (Cognitive Science)، مهندسی ارتباطات انسان و کامپیوتر و بسیاری موارد دیگر می‌شود.

تاریخچه رشته انفورماتیک پزشکی

در اوایل دهه ۱۹۵۰ میلادی، فناوری کامپیوتر پایش به اغلب کشورهای جهان باز شد. با ورود این نوآوری، بسیاری از آن در مدرنیته کردن خدمات استفاده کردند. یکی از مهم‌ترین کاربردهای کامپیوتر در علم پزشکی جای گرفت.

در این میان، گوستاو واگنر اولین شخصی بود که سازمان حرفه‌ای انفورماتیک را در آلمان تأسیس کرد. هرچند که او اولین مؤسس سازمان انفورماتیک بود. اما کشور فرانسه، نخستین کشوری بود که این علم را  به دنیا معرفی نمود  و ﺁن را با نام «Informatique Medicale»  ثبت کرد.

با معرفی این علم، در همان دهه‌ها، در کشورهای فرانسه، آلمان، بلژیک و هلند اولین بخش‌های انفورماتیک پزشکی، شروع به کار کردند. پس از آن کشورهای لهستان و ایالات متحده در دهه ۷۰ میلادی اقدام به تأسیس بخش‌های تخصصی‌تر در زمینه تحقیقات در انفورماتیک پزشکی نمودند.

رشته انفورماتیک پزشکی در ایران نیز بعد از انقلاب‌فرهنگی و دانشگاه علوم پزشکی در سال ۱۳۶۴ تأسیس گردید. بعد از راه‌اندازی این دانشگاه، رشته  انفورماتیک پزشکی به‌صورت آکادمیک در دانشگاه‌های مختلفی در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری به آموزش دانشجویان پرداختند.

اهداف رشته انفورماتیک پزشکی

هدف از ابداع رشته انفورماتیک پزشکی، جمع‌آوری داده‌های مربوط به مراقبت‌های پزشکی و سلامت به‌صورت دیجیتالی، قابل‌اعتماد و سریع برای تحقیقات پزشکی بود. از طریق تجزیه‌وتحلیل این داده‌ها با کمک فناوری اطلاعات، تحقیقات درستی انجام می‌گیرد که به شناسایی و درمان بهتر بیماری‌ها و پیشگیری از آنها تاحدامکان کمک می‌کند.

معمولاً بیماران در مواقع بیماری ممکن است به چندین پزشک و بیمارستان مراجعه کنند. بااین‌حال، متخصصان پزشکی همیشه از آخرین درمان‌ها یا تشخیص‌های انجام شده توسط همتایان خود در سایر مکان‌ها مطلع نمی‌شوند.

در این موارد، اگر بیمار رضایت داده است، داده‌های مربوطه به‌صورت دیجیتالی فرستاده می‌شوند. این داده‌ها به پزشکان تصویر بهتر و کامل‌تری از وضعیت بیمار و پیشرفت بیماری آنها ارائه می‌دهد و در نتیجه  باعث تسریع درمان بیمار خواهد بود.

همچنین برای دریافت بهترین نتایج، انتخاب درمان مناسب برای بیمار حیاتی است. فناوری‌های جدید ویژگی‌های فردی بیمار را به پزشکان اطلاع می‌دهند و این رویکرد اجازه می‌دهد تا بهترین تصمیم برای درمان بیمار گرفته شود.

در نتیجه این درمان‌های متناسب، نرخ موفقیت افزایش می‌یابد و عوارض جانبی مهار می‌شوند. بااین‌حال، این مستلزم آن است که پزشکان به حجم زیادی از داده‌ها دسترسی داشته باشند. علاوه بر این، مستلزم تجزیه‌وتحلیل داده‌های درست در مورد بیمار است تا به تشخیص‌های قابل‌اعتماد و انتخاب‌های درمانی صحیح منجر شود.

رشته‌های مشابه انفورماتیک پزشکی در ایران

امروزه برخی از افراد وقتی اسم رشته انفورماتیک پزشکی را می‌شنوند، این رشته را برخی دیگر اشتباه می‌گیرند؛ هرچند که بین انفورماتیک پزشکی و این رشته‌ها ارتباط‌ها و شباهت‌های زیادی وجود دارد. در ادامه به برخی از آنها نگاهی می‌اندازیم:

• رشته مهندسی پزشکی Medical Engineering: این رشته بر روی سیستم‌های سخت‌افزاری پزشکی تمرکز دارد و در واقع یکی از گرایش‌های مهندسی به شمار می‌رود که در علوم پزشکی وارد شده است.

• رشته مدیریت اطلاعات بهداشتی درمانی (Health Information Management): مدیریت اطلاعات بهداشتی درمانی به داده‌های سیستم‌های بهداشت و درمان می‌پردازد. این رشته، یکی از زیرمجموعه‌های رشته انفورماتیک پزشکی محسوب می‌شود. اما لازم به ذکر است که این رشته در سراسر دنیا یک‌رشته مستقل به شمار می‌آید.
• • رشته بیوانفورماتیک Bioinformatics: رشته بیوانفورماتیک یک شاخه از بیولوژی مولکولی است که شباهت‌های کمی به رشته انفورماتیک پزشکی دارد.

معرفی رشته‌های مناسب در مقطع دکترا

خوشبختانه امکان ادامه تحصیل در رشته انفورماتیک پزشکی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در کشورمان وجود دارد و لازم نیست تا دانشجویان برای تحصیل در مقاطع بالاتر به کشورهای دیگر مهاجرت کنند.

همچنین افرادی که در مقاطع کارشناسی رشته‌های علوم پزشکی، ریاضی، مهندسی کامپیوتر، علوم کامپیوتر، مهندسی برق الکترونیک، مهندسی پزشکی، مهندسی فناوری اطلاعات، دکترای عمومی پزشکی و دندانپزشکی، فارغ‌التحصیل  می‌شوند، می‌توانند برای مقطع کارشناسی ارشد خود  در رشته انفورماتیک پزشکی تحصیل کنند.

همچنین پس از اخذ مدرک کارشناسی ارشد در این رشته،  اگر بخواهید در مقطع دکتری تحصیل کنید می‌توانید یکی از رشته‌های زیر را انتخاب کنید.

• دکتری زیست‌شناسی (تمام گرایش‌ها)
• مهندسی پزشکی
• مدیریت اطلاعات سلامت
• کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی
• گفتاردرمانی
• مددکاری اجتماعی

تاب انفورماتیک پزشکی شامل چه مباحثی می‌­شود؟

کتاب انفورماتیک به نقش کامپیوتر در ارائه خدمات پزشکی می­پردازد، درواقع یک چارچوب مفهومی و رویکرد عملی برای پیاده­ سازی و مدیریت فناوری اطلاعات به جهت بهبود مراقبت ­های بهداشتی ارائه می­کند. کتاب های حوزه ی انفورماتیک در اصل تقاضا رو به رشد پزشکان، محققان و دانشجویان برای معرفی جامع موضوعات کلیدی در این زمینه را برآورده می­کند.

کتاب جامع انفورماتیک زیست پزشکی شورتلیف

کتاب حاضر ترجمه پنجمین ویرایش کتاب انفورماتیک زیست پزشکی نوشته ادوارد اچ شور تلیف و همکاران وی می باشد که در سال ۲۰۲۱ میلادی منتشر گردیده است. این کتاب اولین راهنمای جامع این حوزه می باشد که اولین ویرایش آن در سال ۱۹۹۰ منتشر گردید که شامل مطالب اصلی انفورماتیک بود و منبع اصلی برای کسانی بود که بدنبال دوره های آموزشی پیشرفته جستجو می کردند. ویرایش پنجم علاوه بر حفظ ساختار اولیه، شامل عناوین و موضوعات جدید، خلاصه واژگان و منابع است. این کتاب شامل ۳۰ فصل می باشد که نسبت به ویرایش قبلی ۴ فصل جدید را شامل می گردد. جلد اول این اثر که هم اکنون پیش روی شماست مشتمل بر بخش اول کتاب و حاوی ۱۳ فصل می باشد.

فهرست بخش اول : موضوعات اصلی انفورماتیک زیست پزشکی

فصل ۱ : انفورماتیک زیست پزشکی: علم و ساز وکار
فصل ۲ : داده های زیست پزشکی مالکیت، نگهداری و استفاده
فصل ۳ : تصمیم گیری زیست پزشکی: استدلال احتمالات بالینی
فصل ۴: انفورماتیک شناختی
فصل ۵ : تعامل انسان _کامپیوتر ، کاربردپذیری و جریان کار
فصل ۶ : مهندسی نرم افزار برای مراقبت بهداشتی و زیست پزشکی
فصل ۷ : استاندارد های انفورماتیک زیست پزشکی
فصل ۸: پردازش زبان طبیعی برای متون بهداشتی
فصل ۹ : انفورماتیک زیستی
فصل ۱۰: انفورماتیک تصویر برداری زیست شناسی
فصل۱۱: انفورماتیک سلامت شخصی
فصل ۱۲ : اخلاق در انفورماتیک سلامت و زیست پزشکی: کاربران ، استانداردها و دستاوردها
فصل ۱۳: ارزیابی منابع اطلاعات سلامت و زیست پزشکی

دارندگان لیسانس کارشناسی در رشته های زیر میتوانند برای شرکت در آزمون کنکور ارشد انفورماتیک پزشکی ثبت نام کنند :

ریاضی (کلیه گرایش ها)، مهندسی کامپیوتر، مهندسی پزشکی، مهندسی برق الکترونیک، مهندسی فناوری اطلاعات، علوم آزمایشگاهی دامپزشکی، دکتری عمومی پزشکی و دکتری عمومی دندانپزشکی

رشته های مجاز به شرکت در آزمون کارشناسی ارشد انفورماتیک پزشکی

ضرایب آزمون برای این رشته در کنکور ارشد

اصول بر نامه نویسی و ساختار داده ها	۲
ریاضی و آمار حیاتی	۲
مدیریت اطلاعات سلامت	۳
انفورماتیک سلامت	۳
کلیات و اصطلاحات پزشکی	۲
زبان عمومی	۲

معرفی سه کتاب اصلی انفورماتیک پزشکی

حوزه‌های تحقیقاتی در مورد کتاب‌های انفورماتیک پزشکی عمدتاً شامل سوابق الکترونیکی/شخصی پزشکی/بهداشتی، سیستم‌های هوشمند، اصطلاحات مراقبت‌های بهداشتی، داده‌ها و متن‌کاوی، انفورماتیک سلامت افراد، پزشکی از راه دور، پشتیبانی تصمیم‌گیری بالینی، و حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌های سلامت می‌باشد.

در ادامه به معرفی ۳ کتاب از رشته انفورماتیک پزشکی می‌پردازیم:

۱. انفورماتیک سلامت

در کتاب انفورماتیک سلامت به موضوعاتی مانندمبانی انفورماتیک، فناوری اطلاعات در صنعت مراقبت، مدیریت دانش در مراقبت پزشکی، ارزیابی سلامت الکترونیک، برنامه‌های اجرای طرح سلامت الکترونیک در کشورهای دیگر، سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی در سلامت، پورتال‌های سلامت، آموزش پزشکی مبتنی بر فناوری اطلاعات، استانداردهای شبکه معنایی و آنتولوژی در علوم پزشکی و بسیاری موارد دیگر پرداخته می‌شود.

۲. فناوری اطلاعات در علوم پزشکی

در این کتاب به معرفی سیستم‌های اطلاع‌رسانی پزشکی، روش‌های استفاده از ابزارهای اطلاع‌رسانی پزشکی مدلاین، سینال و غیره پرداخته می‌شود. این کتاب علاوه بر رشته انفورماتیک پزشکی برای دانشجویان در حوزه پرستاری، مامایی، پیراپزشکی، پزشکی، مهندسی پزشکی و اتاق عمل نیز تدریس می‌شود.

۳. اصول بیوانفورماتیک

کتاب اصول بیوانفورماتیک شامل پوشش‌دهی تمام موضوعات مهم در مباحث بیوانفورماتیک مانند پایگاه‌داده‌های بیولوژیک، الگوریتم‌های هم‌ردیفی توالی‌های DNA و پروتئین، روش‌های پیشگویی ژن و پروموتر، پیشگویی ساختارهای دوم و سوم پروتئین‌ها، اساس فیلوژنتیک مولکولی، بیوانفورماتیک ساختاری، آنالیز داده‌های بیانی ژن‌ها، ژنومیکس و پروتئوومیکس می‌شود. این کتاب برای تمامی دانشجویان در سطوح کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا که با مباحث بیوانفورماتیک درگیر هستند، مناسب است.

برای خرید اینترنتی کتاب‌ رشته انفورماتیک پزشکی و مجموعه‌ای متنوع و کامل از بهترین کتاب‌های رشته‌های پزشکی می‌توانید از طریق سایت اشراقیه اقدام نمایید.

کتاب انفورماتیک پزشکی مناسب چه کسانی است؟

این کتاب برای کلیه دانشجویان پزشکی و پیراپزشکی مناسب می­باشد.